W recenzji omówiono książkę Pawła Paszka „Aleksander Wat: forma życia. Studium o pisaniu, doświadczeniu, obecności” (2021), przynoszącą drobiazgową egzegezę dwóch utworów Aleksandra Wata: poematu „JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka” (1920) oraz cyklu „Pieśni wędrowca”, otwierającego tom „Wiersze śródziemnomorskie” (1962). Przemiana, jaka dokonuje się między młodzieńczym a dojrzałym tekstem, według badacza nie zmienia istoty pisarstwa Wata, nie burzy swoistego constans wyznaczanego przez czynnościową koncepcję tekstu, mającego być pisaniem-działaniem. Erudycyjne rozważania przynoszą wiele interesujących sugestii, otwierają nieoczywiste konteksty i inspirują do nowego odczytania wielokrotnie już analizowanych utworów. Nowatorstwo i oryginalność nierzadko rozpływają się jednak w dygresyjnym toku wywodu, w metaforycznych, piętrzących się dopowiedzeniach, w retorycznie rozbudowanych eskapadach, w repetycjach wcześniej podejmowanych kwestii, co dodatkowo zaciemnia sens tych skomplikowanych utworów.
The review takes up Paweł Paszek’s book “Aleksander Wat: forma życia. Studium o pisaniu, doświadczeniu, obecności” („Aleksander Wat: A Form of Life. A Study on Writing, Experience, Presence, “2021), a detailed exegesis of Aleksander Wat’s two works: juvenile “JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka” (“ME from One Side and ME from the Other Side of My Pug Iron Stove,” 1920) and “Pieśni wędrowca” (“Songs of a Wanderer”), the first cycle of “Wiersze śródziemnomorskie” (“Mediterranean Poems,” 1962). The transformation that took place between the juvenile and the mature writing does not change, according to Paszek, the nature of Wat’s composition, neither does it distort the specific constans marked by text’s functional conception, according to which a text is writing-creating. Erudite considerations offer numerous stimulating suggestions, open uncommon contexts and inspire to new readings of the pieces that have to this day been repeatedly investigated. Innovation and originality not infrequently disperse in discursive line of reasoning, in metaphorical and piled up additions, in rhetorically expanded escapades and, ultimately, in reiterating previously raised issues, all of which blur the sense of the intricate literature.